Is de tijd van scheepsmotoren voorbij nu zeilvrachtvaart de wind mee heeft?

Naar verwachting verdubbelt het aantal windaangedreven vrachtschepen dit jaar. Ligt emissieloze scheepvaart daarmee binnen handbereik? Op 9 mei stond een uitgebreid artikel in Trouw.

Drie weken zou hij onderweg zijn. Christiaan De Beukelaer stapte in februari 2020 aan boord van de Avontuur, een ruim honderd jaar oud zeilvrachtschip. De reis was onderdeel van zijn onderzoek naar de scheepvaart en hoe die sector windkracht inzet om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. “Zo’n reisje zag er leuk uit. Kon ik even zeilen. Mooi veldwerk; dat moest ik gewoon doen!” Maar nog voor ze de Atlantische Oceaan waren overgestoken brak de coronapandemie uit en werd de bemanning overal waar ze wilden aanmeren verboden om aan wal te stappen.

Voor zijn werk als beleidsantropoloog was de verplichte verlenging van de reis een verrijking. In de vijf maanden die hij aan boord was, zag hij immers meer dan in die geplande drie weken het geval zou zijn geweest. Hij begrijpt nu heel goed dat de bemanning honderd jaar geleden blij was toen de eerste dieselmotoren werden ingebouwd. “Soms schiet het gewoon niet op omdat de wind tegenzit. ‘Zet die motor aan’, dacht ik dan.”

Een ander inzicht is hem dierbaarder. Hij leerde zijn verblijf op de Avontuur als metafoor te zien. Het zeilschip als microkosmos. Zo’n honderd jaar oude schoener moet je met z’n allen varen. De bemanning moet elkaar kunnen vertrouwen, zodat iedereen veilig blijft. Wie overboord valt, overleeft het zeer waarschijnlijk niet. Wat bij vertrek niet aan boord is, kun je op volle zee niet even laten bezorgen. De bemanning moet het dus doen met alles wat aan boord is. “En wat er niet is, dat is er niet”, zegt De Beukelaer.

Vergelijk dat met planeet aarde in tijden van klimaatverandering, zegt De Beukelaer. “We moeten het met z’n allen doen. Ik kan wel als enige mijn kajuit waterdicht maken, maar als het schip ten onder gaat, dan gaan we allemaal mee.” Over zijn ervaringen schreef hij het boek Trade Winds, waarin hij ook de aandacht vestigt op een omwenteling in de wereldwijde scheepvaart.

Wat een decennium geleden begon met een paar activistische ondernemers, wordt nu namelijk gaandeweg opgepikt door grote commerciële bedrijven die hun schepen gaan voortstuwen met behulp van wind. Het verschil: die eerste revolutionairen verlangden naar het verleden, een motorloze toekomst met kleine hoeveelheden zeevracht en minder massaconsumptie. Zij wilden niet alleen de zeevaart veranderen, maar keerden zich ook tegen het geglobaliseerde economisch bestel. Terwijl de grote commerciële bedrijven die vandaag de dag wind zoeken, vooral uit zijn op energiebesparing met behulp van hightech-oplossingen.

Brandstofverbruik terugdringen
Varen op de wind hoeft namelijk niet per se met zeilen. Nu de scheepvaart in de EU onder het emissiehandelssysteem gaat vallen, de brandstofprijzen stijgen en de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) deze zomer mogelijk zal besluiten om de uitstoot van schepen versneld naar nul te brengen, zijn reders erop gebrand om betekenisvolle stappen te zetten. De komende jaren zullen steeds meer schepen daarom uitgerust worden met ‘actieve’ windaandrijving. Dit zijn systemen die dankzij elektromotoren een onderdruk kunnen genereren en ze zien er wat gek uit.

Lees het zeer uitgebreide artikel op de bron: Trouw, alleen voor abonnees